Het statiegeldbeleid is een prachtig voorbeeld van een slecht ontworpen gedragsinterventie

Een slagveld van opengehaalde vuilnisbakken. Wie een wandeling doet in elke grote stad in Nederland kan niet anders dan de gevolgen van een ontzettend slecht ontworpen gedragsinterventie zien. Elke interventie heeft tweede- en derde orde-effecten.

De opengehaalde vuilnisbakken is wat men in de gedragswetenschappen ‘tweede orde- effecten’ noemt. Dit zijn onbedoelde en vaak onverwachte gevolgen die pas later zichtbaar worden. Het statiegeldbeleid is een prachtig voorbeeld hiervan. Het doel achter de maatregel is nobel: het op gang brengen van een circulaire economie. Alleen is de gekozen interventiestrategie een totale ramp.

Letterlijk binnen een week na het invoeren van deze maatregel werden de tweede orde-effecten pijnlijk zichtbaar: Door het heffen van statiegeld op blikjes en plastic flesjes is een lucratieve markt ontstaan voor ‘blikjesvissers’. Het gevolg: Mijn buurt is een slagveld geworden van opengetrokken vuilnisbakken.

Absoluut. In de definitie van ‘tweede-orde effecten’ staat dat de gevolgen onbedoeld en onverwacht zijn. Ik ben het daar niet mee eens. Deze gevolgen zijn redelijk makkelijk te voorspellen. Het enige wat je daarvoor moet doen is een systeembril opzetten in plaats van een simpele lineaire bril. In een lineaire wereld doe je interventie A om effect B te veroorzaken. In een systemische wereld leidt elke interventie in het systeem tot een kettingreactie. Veel beleidsmakers kijken met een simplistische lineaire bril naar de wereld.

Lees het hele artikel op Adformatie.nl: Het statiegeldbeleid is een prachtig voorbeeld van een slecht ontworpen gedragsinterventie